Değirmen – Sabahattin Ali

"seni gördüğü zaman zalimce başını çeviren mağrur bir dilberin kapısı önünde ve ay ışığı altında sabaha kadar dolaşmak, bunu candan arkadaşlara ağlayarak anlatmak – söz aramızda- gene hoş şeydir. Fakat sevgili bir vücutta bulunmayan bir şeyi kendisinde taşımaya tahammül etmeyerek onu koparıp atabilmek, işte adaşım, yalnız bu sevmektir."

‘ çünkü içten duyulan şeyler hep yanlış anlaşılır.’

Sabahattin Ali’nin Kürk Mantolu Madonna, Kuyucaklı Yusuf adlı romanlarından sonra okuduğum ilk öykü kitabı. Değirmen adlı bu kitabı üç kısma ayrılmış:

Birinci kısım; Değirmen, Kurtarılamayan Şaheser, Kırlangıçlar, Viyolonsel,  Birdenbire Sönen Kandilin Hikayesi,

İkinci kısım; Bir Delikanlının Hikayesi, Bir Gemici Hikayesi, Bir Orman Hikayesi, Kazlar, Bir Firar, Kanal, Candarma Bekir, Sarhoş,

Üçüncü kısım; Bir Cinayetin Sebebi, Bir Siyah Fanila İçin, Komik-i Şehir adlı öykülerden oluşmaktadır.

Bu öykülerde genel olarak, göçebe bir kültürden gelen Osmanlı toplumunun kalıntılarını, o dönemdeki insan tabiatını, toplum üzerindeki yönetim baskısını, yazarın ceza evi günlerinden esinlenerek yazdığını düşündüğüm mahkumların yürek dağlayan çeşitli yaşam öykülerini o zamanın, bozulmamış Türkçesiyle ve  akıcı bir anlatımla okuyoruz.

Günümüz Türkçesine göre ağır olan edebi kelimelerin anlamları küçük dipnotlarla sayfa altlarında açıklanmış. Bunun yanında Sabahattin Ali’nin kendini yakından ifade ettiği ön sözüne de kitabın ilk sayfalarında yer verilmiş.

Bu kitapta beni en çok etkileyen, Değirmen, Kurtarılamayan Şaheser, Viyolonsel ve Kırlangıçlar adlı öyküler oldu.