Gecede - Leyla Erbil

“Boğazda hiçbir nenleri değiştirmeksizin salt hokkabazlık edip çevreyi güldürdüğünü sanarak, salt insanların temel yaşamalarını bozmayıp arada bir eğlendirdiği, avuttuğu için, bir bakıma kandırdığı, başkaldırmaya değil de boyun eğmeye doğru itelediği için onları, çaresiz, tek, umutsuz sandığı için, kıymış mıdır kendisine vapur?”

Kitap yedi öyküden oluşuyor:

Vapurda adlı öyküde, siyasi duruşu betimlenen bir ülke için, başkaca hayalleri, umutları olan insanların doluştuğu bir vapurun hazin sonu,

Ayna adlı öyküde, Amerika siyaseti için mücadeleye giren oğlunu yitiren bir annenin içsel konuşmaları,

Çekmece adlı öyküde, uzak ülkelere giden bir gemide zor şartlarda çalışan Dursun Kaymak'ın eşi ile ağırlıklı olarak ekonomik sıkıntılarının yansıdığı mektuplaşmaları,

Hokkabazın Çağrısı adlı öyküde, Amerika desteğiyle sanatını, yaşamını icra edenlere gizli atıflar,

Ölü adlı öyküde, eşini genç yaşta kaybeden bir kadının, hayatta olmayan kocasına itirafları,

Tanrı adlı öyküde, Almanya'da çalışmaya giden, ailesini arayıp sormayan Şuayip'in peşine düşen Zarife'nin müşkül hayatı,

Kitaba adını veren Gecede adlı öyküde, Rasim ile yatmak, uyumak ile fiziksel bir birlikteliğe girmek arasındaki farkı düşünen bir kadının, toplumca kuşanması gereken rolleri sorgulaması anlatılıyor.

Anlatılıyor diyorum ancak bu öyküler klasik anlamda "dedim", "diye düşündü", "dedi" gibi ifade araçlarına baş vurmuyor. Leyla Erbil, kahramanlarını içinin kuyusundan konuşturarak oluşturuyor. O nedenle kitap ince olmasına rağmen okurken yorabiliyor okuyucuyu.

Kitapta genel olarak, devrim, aydınlar, evlilik, cinsellik, gelenek ve göreneklerin baskın olduğu toplum konuları hakim. Yazar, özgürleşme konusunda sıkıntı yaşayan kadınları anlatırken ataerkilliğe hizmet eden anne modeline de eleştiride bulunuyor. Toplumun ahlak değerleriyle şekillenmiş, yaşamı sorgulamadan özümseyen kadınlar, diğer kitaplarında olduğu gibi bu kitapta da baş rolde.