Genç Werther'in Acıları

"Niçin siz insanlar," diye bağırdım. "Bir konudan söz etmek için hemen: bu budalacadır, şu akıllıcadır, bu iyi, şu kötüdür demek zorundasınız! Bu ne anlama geliyor? Yargıladığınız eylemin içsel koşullarını araştırdınız mı? Eylemi meydana getiren onu bir zorunluluk haline getiren nedenleri kesin olarak belirleyebiliyor musunuz? Eğer böyle yapmış olsaydınız yargılarınızı öne sürerken bu kadar aceleci olmazdınız."

Dünya klasiklerinin çoğunu lise yıllarımda okudum. Fakat büyük Alman yazar Goethe'nin Genç Werther'in Acıları adlı eserini yeni okuma fırsatı buldum. 

Kitap, Werther'in yakın dostu Wilhem'e yazdığı mektuplarla başlıyor. Mektuplarında yaşadıklarını, yaşadığı coğrafi ortamın koşullarını, tanıdığı insanları ve hayata dair çıkarımlarını tüm içtenliğiyle aktarıyor Werther. Buradaki çıkarımları gerçekten çok önemli ve düşündürücü. 

Werther, Wilhelm kasabasında tanıdığı Albert ile evli olan Lotte'ye aşık oluyor. Onların aile dostları olarak gözüküyor ama can yakıcı aşkını da içinde taşıyor. Lotte onun aşkını öğrenir fakat eşine duyduğu sevgiden, saygıdan ötürü Werther ile dostluk sınırı içinde kalmak için gayret eder. Daha sonra Werther'in tesiri altında kaldığı, yürekten hissettiği yoğun duyguları onu her şeyden soyutlar. Karşılıksız ve yasak aşkı onu hayattan sürgün eder. Toplumun baskısının yanı sıra onun derin bir duygusal yapıya sahip olması, duygularının hayatında baskın gelmesi bambaşka bir Werther yaratır.

“Ah siz akıllı insanlar! Tutku! Sarhoşluk! Delilik! Empati kurmadan orada öyle rahat rahat oturun, alkoliği eleştirin, aklını kaçırmıştan nefret edin, bir rahip gibi yanından geçip gidin ve sizi onlardan biri yapmadığı için Ferisi gibi Tanrı’ya şükredin. Ben birçok kez sarhoş oldum, tutkularım delilikten hiç uzak değildi, her ikisinden de pişman değilim; zira olanaksız görünen önemli şeyler yapan ve eskiden beri alkolik ve deli diye damgalanan tüm sıra dışı insanları kendi ölçülerimle anlamayı öğrendim.”