12 Eylül 2015 Cumartesi

Körleşme - Elias Canetti


"Adına yaşam kavgası denen kavgayı karnımızı doyurmak ve sevebilmek uğruna olduğu kadar, içimizdeki kitleyi öldürmek uğruna da veririz. Kimi koşullar altında bu kitle, bireyi bencillikten tümüyle uzak, dahası kendi yararına aykırı davranışlara dek götürebilir. "İnsanlık", bir kavram olarak bulunmadan ve sulandırılmadan çok önce, kitle olarak vardı. Bu kitle vahşi, coşkun, kocaman ve sımsıcak bir hayvan gibi hepimizin içinde derinlerde bir anafor gibi kaynar. Kitle, yaşına karşın, dünyanın en genç hayvanı, en öz yaratığı, ereği ve geleceğidir. Onun üzerine hiçbir bilgimiz yok; hala bir birey olduğumuz varsayımıyla yaşamaktayız. Kimi zaman kitle, gök gürültüsünden örülü bir fırtına içinde her damlanın yaşadığı ve aynı şeyi istediği coşkun bir okyanus gibi saldırı üzerimize. Bu saldırının hemen ardından parçalanıp gitme alışkanlığını henüz koruduğu için, fırtına geçince yine biz olarak, zavallı ve bırakılmış şeytancıklar olarak kalırız. Bir zamanlar bu denli çok, bu denli büyük, bu denli bütün olduğumuzu anılarımıza sığdıramayız bir türlü.. Bir gün gelecek, kitle artık parçalanamaz olacak; belki de önce bir ülkede başlayacak, sonra orayı çıkış noktası yapıp çevresinde ne varsa yutarak ilerleyecek; ta ki artık Ben, Sen, O kavramı değil, ama yalnızca kitle var olacağından, kitlenin varlığına ilişkin tüm kuşkular ortadan kalkana dek."


Körleşme, üç ana bölümden oluşuyor. Bu bölümler, "Kafasız Bir Dünya", "Dünyasız Bir Kafa", "Kafadaki Dünya" şeklinde adlandırılmış. Roman tamamlanışından ancak dört yıl sonra, 1935 sonlarında Viyana'da yayımlanabilmiş. Thomas Mann ve Hermann Broch gibi yazarların dikkatini hemen çekmesine karşın, Nazi egemenliğinin Avrupa'da  hızla genişlemesi ve II. Dünya Savaşı yılları yüzünden ancak savaşı izleyen yıllarda gereğince tanınıp değerlendiriliyor.

Kitabın kahramanı Profesör Kien, kitaplarla çevrelenmiş bir hayatta, bilimin ışığında yaşamını sürdürmeye çalışan sinolog yani Çin bilim uzmanıdır. Kien eski diller konusunda engin bir bilgiye sahip olmasına rağmen gündelik hayatın gereklerini yerine getirme ve insanlarla yaşama konusunda noksanlıkları olan, bu anlamda zorluklar yaşayan biridir. Kien'in sekiz yıllık hizmetçisi Therese ile yaşadığı ilişki kadınlarla ilgili dünyaya da uzak olduğunu gözler önüne seriyor.

Canetti, teorik bilgi yönünden donanımlı ancak uygulama yönünden acizlikleri olan Kien kahramanı üzerinden yabancılaşmayı, bir düşünürün yaşama karışırken daralan dünyasını ayrıntılı bir şekilde ele alıyor. Gerçeklerden uzak, yoğun bilgi faydalı mıdır? sorusunu bırakıyor akıllara. Therese adlı kadın kahraman üzerinden, Hint felsefesi kuramlarıyla, mitolojik hikayelerle kadın dünyasını biraz abartarak yeriyor. Aynı zamanda, insanları önemsiz ve aşağılık gören Kien'in, dünyasına hükmeden öteki insanların kuklası haline geldiği ve göremediği, öteleyemediği hazin bir sona uzanışı farklı açılarla, ironik olaylarla anlatılıyor.

Kitle psikolojisinin insanlığı, masumiyeti çiğnediği bir çağda Kien; uygarlığın, düşünce gücünün timsali olan kitaplarını ve fil dişi kulesinde salt kafasında yaşadığı dünyayı hakim olan yozluktan, kıyımdan kurtarabilecek midir?


28 yorum:

  1. Kahve-kitap en sevdiğim :))

    YanıtlaSil
  2. Mitoloji ve Hint felsefesi kuramları beni kitaba biraz daha yakınlaştırdı :)
    Profesörün yaşamı oldukça ilginç görünüyor...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. kahve yanımm, mitolojik öyküler ve hint kuramları kitabın sadece kafadaki dünya bölümünde açıkgöz odysseus alt başlığında yer alıyor, kitabın tamamında yok yani :)
      genel olarak çok iyi bir kitap ama :)

      Sil
    2. Olsun ben de o bölüm için okurum kitabı :)))
      Ya kitap azcık kalın ama... Puntoları da küçükse işimiz biraz zor. Pavel kitabın eski baskılarından bu sanırım. Puntolar nasıl ki???
      Eskiden minicik minicik yapıyolardı klasikleri ya, okunmuyo öyle...

      Sil
    3. bu bayağı eski bir basım ve puntoları da çok küçük,
      instagramda bir arkadaşım daha okuyor ama o yeni baskı, o biraz daha iyidir punto bakımından :)

      Sil
  3. İnsanla,insanlıkla ilgili her kıtap bende okuma arzusu uyandırıyor.
    Ne güzel kitaplar seçiyorsunuz.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. bende de sevgili öğretmenim..
      çok teşekkür ederim :)

      Sil
  4. Merhaba,

    Ne ilginç bir kitap ve ben niye bunu hiç duymadım ki dedim okuyunca. Kitabı ayırdığı 3 başlığın başlık anlamları bile yeterince ilgi çekici ve sen çok güzel özetlemişsin.Vallahi ellerine sağlık :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. hoş geldin mavi :)
      ah ah bende geç kaldım dedim, gerçekten çok iyi. Biraz genel hatlarıyla anlattım, teşekkür ederim :)

      Sil
  5. hayranım senin seçimlerine ve okumalarına :)

    YanıtlaSil
  6. İlgi çekici, sen de anlatınca kitapları,yazıp çizince böyle güzel okuma hevesim geliyor.

    YanıtlaSil
  7. Yanıtlar
    1. Bahar'cığım,kızımın adaşı. ben Günoş abla. bir yılda hayatımdaki değişikliklerden dolayı yazamadım. şimdi sadece kendi duygu ve anılarımı yeni bir yerde topluyorum, sen de oku istedim. fikirlerin benim için önemli canım kızım.

      Sil
    2. Canım günoş ablamm nasılsın, dönmene çok sevindimm unutur muyum senii iyi ki haber verdin, okurum zevkle tabii..:)
      öpüyorumm sevgiyle ♡♥♡♥

      Sil
  8. Benim başyapıt olarak nitelediğim bu kitabı okumana sevindim,biraz ülkemizin aydınlarına da benZer kien dışarda başka bi yüzü içerde başka bi yüzü vardır

    En önemlisi ne biliyor musun kitaplarıyla konuşabiliyor olması,her kitabın fikrini dinliyor tartışıyor ama işte faşizm öncesi almanyanın teşhiri gibide

    Bu bloglarda suya sabuna dokunmadan canım çicim yazanları düşün bi bir halk soykırımla tehdit ediliyorken körleşme kienin dediği gibi kurtuluş oluyorsa bu faşizmdir .görmezsen bilmezsen hissetmezsin


    Senin işin zor mavi iyi okumalar yapıp bu kötü eğitim sisteminde nasıl yaşıyacaksın körleşmen gerek yada ...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Her şeyi gerçeklerden uzak başka bir dünyanın ufkundan değerlendiriyor aydınlarımız.. ve Kien onların bir protipi..

      Her kitabını fazla önemsiyor evet kitaba bir çok düşünceye temas ediyor olaylar grotesk bir anlatımla veriliyor..

      Bloglarda, sosyal medyada sanal paylasımlar bir düşüncenin oluşmasında etkin ancak eylem boyutunda ne yazık ki yetersiz..

      körleşmeden okumaya devam etmek ve okuduklarımı yaşama taşımak biliyorum güç ancak hayatı dizginleyebilmek için ona mecbur taraflarımızı da unutmamalıyız...

      Sil
  9. ne hoş bir kare :)

    YanıtlaSil
  10. instagramda fotolarınız harika canım iyi tatiller daha çok fotooo :))

    YanıtlaSil
  11. Çok güzel seçimler yapıyorsun. Mutlaka okuyacağım. Çok erteledigim bir kitaptır bu. ..

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kesinlikle okumalısın eveet :)
      Teşekkürler, sevgiler ♡♥♡

      Sil
  12. Bir anlamda distopya romanı sanırım,konusu ilgimi çekti.Listeme aldım teşekkürler.

    YanıtlaSil